Najstarsze rodzaje oświetlenia omówiono na planszy zatytułowanej „Ognisko-łuczywo-pochodnia„. Uzupełniają ją dwa eksponaty wykute z żelaza pochodzące z przełomu XVII i XVIII wieku (uchwyt do łuczywa, zapalniczka skałkowa), niewiele różniące się od swoich pierwowzorów sprzed stuleci.
Od pradziejów do 2. połowy XIX wieku używano lamp zwanych oliwnymi lub olejnymi, w zależności od stosowanego surowca świetlnego (oliwa z oliwek, tłuszcz zwierzęcy, olej roślinny). Na planszy we wnęce wyeksponowane są kopie glinianych lampek oliwnych z okresu od VI w.p.n.Ch.. do III w.n.e., używanych w Grecji, Egipcie i Rzymie. Natomiast na podeście znajduje się nowożytne oświetlenie olejne, od kaganków (XVIIIw.) po stojące lampy olejne z 1. połowy XIX wieku.
W obszernej gablocie na planszy przedstawiona jest historia oświetlenia świecowego. Wśród prezentowanych zabytków wyróżnia się para woskowych świec gromnicznych z XVIII wieku, opatrzone wytłoczonym napisem „Jezus+Marya+Józef Św.”. Natomiast różne świeczniki i latarnie, służące do osadzania świec używano od XVII wieku do 1. połowy XX wieku. Prezentowane są w grupach według ich pierwotnego przeznaczenia. Wśród nich wyróżniamy świeczniki kościelne, ludowe, mieszczańskie, pałacowe i judaika.
uroczystości religijnych
Do najstarszych należą kościelne lichtarze z kolcem, występujące przeważnie parami, wykonane z cyny, drewna, brązu i mosiądzu. Wyjątek stanowi cynowy świecznik z misowatą tulejką podobną do stopy, powstały prawdopodobnie w XVII wieku. Brak sygnatury utrudnia dokładne ustalenie jego producenta i czasu powstania.
Zabytkami o dużej wartości artystycznej są drewniane lichtarze z XVIII i XIX wieku, obecnie bardzo rzadko spotykane ze względu na trwałość materiału, z którego są wykonane.
Eksponatami zwracającymi uwagę ze względu na bogactwo form i dekoracji są lichtarze i kandelabry stosowane do użytku domowego. Wykonywano je ze srebra i mosiądzu srebrzonego w różnych ośrodkach złotniczych Austrii, Niemiec i Księstwa Warszawskiego (Warszawa).
Na uwagę zasługuje repusowana mosiężna tarcza ściennego świecznika z „reflektorem” o bogatej dekoracji z przewagą motywów roślinnych, datowana na przełom XVII/XVIII wieku.
Ekspozycję oświetlenia świecowego zamykają judaika – chanuki (świeczniki i lampki) i świeczniki szabasowe, używane przez Żydów podczas domowych uroczystości religijnych. Są to przeważnie zabytki dziewiętnastowieczne , mosiężne, platerowane i srebrne.
;)
Zapalniczka skałkowa "mechaniczna do niecenia ognia", żelazo. Polska, XVII/XVIII wiek.
;)
Opis w przygotowaniu
;)
Lampa olejna. Niemcy ok. 1840
;)
Żelazo, XVI w.
;)
Opis w przygotowaniu
;)
W obszernej gablocie na planszy przedstawiona jest historia oświetlenia świecowego. Wśród prezentowanych zabytków wyróżnia się para woskowych świec gromnicznych z XVIII wieku, opatrzone wytłoczonym napisem „Jezus+Marya+Józef Św.”.
;)
Ekspozycję oświetlenia świecowego zamykają judaika – chanuki (świeczniki i lampki) i świeczniki szabasowe, używane przez Żydów podczas domowych uroczystości religijnych. Są to przeważnie zabytki dziewiętnastowieczne, mosiężne, platerowane i srebrne.
;)
Różne formy antycznych lampek